BỎNG BÔ XE- LÀM THẾ NÀO ĐỂ HẠN CHẾ ĐỂ LẠI SẸO VÀ TĂNG SẮC TỐ

1.    Bỏng bô xe:

Bỏng bô xe là tai nạn thường gặp phải ở Việt Nam, khi mà hầu như tất cả mọi người đều biết đi và thường xuyên phải đi xe máy. Bỏng bô là một tai nạn nhỏ, do đó ít người đi đến phòng khám tìm gặp bác sĩ để được tư vấn đúng cách, và hậu quả là vết thương bị nhiễm trùng, để lại sẹo xấu, và tăng sắc tố kéo dài. Bài viết này mình sẽ hướng dẫn cho các bạn cách xử lý vết bỏng tức thời, đánh giá mức độ nghiêm trọng của vết bỏng để quyết định nên hay không nên đến gặp bác sĩ, cách chăm sóc để vết bỏng nhanh lành, không bị nhiễm trùng và hạn chế hình thành sẹo xấu và tăng sắc tố vết thương.

2.    Sơ cứu vết bỏng.

Ngay khi bị bỏng bô, bỏng nước sôi, kể cả bỏng acid , điều đầu tiên chúng ta phải làm ngay lập tức đó là làm mát vết thương ngay lập tức dưới vòi nước chảy trong khoảng 20 phút, nếu là bỏng acid thì cần làm mát lâu hơn. Điều này giúp hạn chế thêm tổn thương, bảo vệ những mô da đang bị tổn thương bởi nhiệt độ.

Lưu ý, tuyệt đối không nên lấy đá lạnh, nước đá để chườm, vì nhiệt độ thấp sẽ làm giảm lưu lượng máu đến mô, gây thiếu oxi ở mô và làm mô da dễ tổn thương hơn, đặc biệt là ở người lớn tuổi và trẻ nhỏ. [1]

3.    Đánh giá vết bỏng

Đánh giá mức độ bỏng là phần việc mà các bác sĩ sẽ làm khi bạn đi khám. Tuy nhiên, bạn có thể đánh giá sơ bộ để biết mình bị bỏng nông hay sâu, từ đó để đưa ra quyết định là có tìm đến bác sĩ da liễu hay không.

Bỏng được chia thành nhiều mức độ, tùy theo độ sâu tổn thương của bỏng mà bỏng được chia thành bỏng độ I (bỏng thượng bì), bỏng độ II (bỏng bì nông và bỏng bì sâu), bỏng độ II (bỏng toàn bề dày của da). Bỏng do bô xe thường là bỏng khá sâu (đến lớp bì nông , IIa), đa phần ảnh hưởng và bì nông, hoặc giữa, một số trường hợp nhẹ, bỏng có thể nông ở lớp thượng bì.

Vết bỏng thượng bì thường da chỉ bị đỏ, và còn cảm giác đau, không nổi bọng nước, đè vào da thấy trắng ra, hết đè thì màu da về bình thường (dấu refill, vẫn còn tuần hoàn mạch máu), trường hợp này nhẹ, bạn có thể tự chăm sóc ở nhà và vết thương sẽ lành nhanh trong khoảng 14 ngày.

Vết bỏng bì nông (thường gặp nhất) thường có màu hồng nhợt, vẫn còn cảm giác đau, dấu refill vẫn bình thường, nhưng thường nổi bọng nước. Trong trường hợp này bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn về cách chăm sóc để hạn chế tối đa sẹo xấu, và tăng sắc tố [2].

4.    Hướng dẫn chăm sóc bỏng bô xe

Mục đích của quá trình chăm sóc và điều trị bỏng nông, đặc biệt là bỏng độ II đó là hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, bao phủ bề mặt và tạo môi trường thuận lợi nhất cho vết thương, giảm viêm để hạn chế nguy cơ tăng sắc tố.

Do đó, trong những ngày đầu tiên sau bị bỏng (5-7 ngày) có thể tiến hành bôi mỡ kháng sinh (neosporin), kháng sinh được bào chế dạng mỡ (oitment) có thể giúp bảo vệ bề mặt và giữ ẩm cho vết bỏng. Tuy nhiên không nên sử dụng lâu dài, do nguy cơ gây kháng kháng sinh ở vết bỏng [2].

Ngoài ra, các chuyên gia về bỏng, cũng như theo guideline điều trị bỏng của hội bác sĩ da liễu ở Nhật Bản, thì chúng ta có thể sử dụng corticoid dạng bôi mạnh sử dụng trong thời gian ngắn (2-3 ngày đầu) để làm giảm nhanh tình trạng viêm, hạn chế tăng sắc tố. Tuy nhiên, không nên sử dụng dài ngày hơn, do corticoid có thể làm chậm quá trình lành thương và tái tạo thượng bì của da [2].

Sau đó, bạn có thể sử dụng các sản phẩm bôi khác có khả năng giúp bảo vệ bề mặt vết bỏng và tạo môi trường ẩm cho quá trình lành thương như: vaseline, dưỡng ẩm parafin. (còn nhiều sản phẩm khác, tuy nhiên mình hướng đến những sản phẩm có thể dễ dàng tìm thấy ở Việt Nam).

Trong thời gian vết thương đang lành, bạn nên che nắng vết thương, tránh để vết thương tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời để hạn chế tăng sắc tố sau viêm.

5.    Vai trò của silicon gel trong dự phòng sẹo lồi ở vết bỏng và vết thương (đặc biệt đối với người có cơ địa sẹo lồi).

Cơ chế hoạt động của silicon gel đó là khi bôi lên vết bỏng, hoặc viết thương gel khô đi sẽ để lại lớp film mỏng ở trên vết thương, giúp hạn chế sự mất nước qua thượng bì, từ đó giữ ẩm cho da, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lành thương. Mà các bạn biết đấy, sẹo hình thành là do sự bất thường trong quá trình lành thương. Ngoài ra, một số nghiên cứu còn cho thấy dùng silicon gel có thể làm cho sẹo lồi trở nên mềm mại hơn, cải thiện màu sắc hơn [3].

Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng nhằm đánh giá hiệu quả của silicone gel trong dự phòng sẹo lồi, sẹo phì đại đã được tiến hành. 100 vết thường ở vùng xương ức trên 50 bệnh nhân được chia ra làm 2 nhóm, một nhóm được điều trị bằng silicone gel và một nhóm được bôi gel nước. Sau 3 tháng, các thông số về sẹo ở nhóm được điều trị bằng silicone gel thấp hơn nhiều so với nhóm chứng về tăng sắc tố (p= 0.02), mạch máu (p=0.001), độ mềm dẻo (P=0.001), độ cao sẹo (P=0.001), độ đau (p=0.001), và ngứa (0.001) [4].

Dr. PHẠM TĂNG TÙNG 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.    Benson A, Dickson WA, Boyce DE. Burns [published correction appears in BMJ. 2006 Apr 1;332(7544):755]. BMJ. 2006;332(7542):649‐652. doi:10.1136/bmj.332.7542.649

2.    Yoshino Y, Ohtsuka M, Kawaguchi M, et al. The wound/burn guidelines - 6: Guidelines for the management of burns. J Dermatol. 2016;43(9):989‐1010. doi:10.1111/1346-8138.13288

3.    Block L, Gosain A, King TW. Emerging Therapies for Scar Prevention. Adv Wound Care (New Rochelle). 2015;4(10):607‐614. doi:10.1089/wound.2015.0646

4.    S, Nasir-Zahari M. A randomized, placebo-controlled, double-blind, prospective clinical trial of silicone gel in prevention of hypertrophic scar development in median sternotomy wound. Plast Reconstr Surg. 2005;116(4):1013‐1022. doi:10.1097/01.prs.0000178397.05852.ce