MỤN TRỨNG CÁ: CÓ GÌ MỚI TRONG 40 NĂM QUA

 MỤN TRỨNG CÁ: CÓ GÌ MỚI TRONG 40 NĂM QUA

JOURNAL OF AMERICAN ACADEMY OF DERMATOLOGY

Julie C. Harper, MD, Birmingbam, Alabame

Dr. Pham Tang Tung

    Mụn trứng đã và đang gây ảnh hưởng đến rất nhiều người ở trên thế giới. Bệnh nhân thường bị mụn ẩn và mụn viêm ở vùng mặt và xuất hiện trong khoảng thời gian phát triển nhất của tâm sinh lý con người. Cũng không ít trong số họ, các tổn thương mụn sau khi biến mất sẽ để lại sẹo vĩnh viễn và gây ra tác động tiêu cực đến tâm lý xã hội của những người này. Tuy nhiên, điều trị mụn trứng cá trở nên ngày càng khó khăn. Tôi không thể đề cập đến những thay đổi trong mô hình hiểu biết về điều trị mụn trứng cá năm 2020 mà không thừa nhận những thách thức thực sự để có thể tiếp cận được phương pháp điều trị mụn hiệu quả, phù hợp và dung nạp tốt cho bệnh nhân. Vâng, tiếp cận thuốc điều trị là một thách thức đối với các bệnh lý da, tuy nhiên ngay ở thời điểm hiện tại, chúng ta có thể dễ dàng hơn khi kê cho bệnh nhân vảy nến một thuốc sinh học đắt tiền so với kê một ống thuốc bôi trị mụn. Đây thực sự là một vấn đề nhức nhối (tại Mỹ nha). Mụn trứng cá không nên bị xem nhẹ và cũng không nên được xem là một vấn đề thẩm mỹ. Đó là một bệnh lý viêm da với các yếu tố sinh bệnh học phức tạp và gây ảnh hưởng thực sự đến thể chất và tinh thần của người bệnh.

    Những hiểu biết của chúng ta về sinh bệnh học của mụn trứng cá đã được mở rộng trong thập kỉ vừa qua. Chúng ta vẫn thừa nhận 4 yếu tố sinh bệnh chính đó là: tăng sừng hóa cổ nang lông, tiết bã nhờn quá mức, quá trình viêm và Cutibacterium acnes.  Tuy nhiên khi nghiên cứu mụn trứng cá sâu hơn ở cấp độ phân tử, chúng ta nhận thấy rằng có sự tương tác phức tạp giữ những yếu tố này và sẽ rất khó có thể xác định yếu tố nào gây khởi phát mụn trứng cá đầu tiên. Ở giai đoạn đầu tuổi vị thành niên, có sự tăng tiết quá mức bã nhờn, tuy nhiên quan trọng hơn đó là sự thay đổi trong thành phần bã nhờn. Những thay đổi trong thành phần bã nhờn có thể khởi phát đáp ứng viêm, có thể là dấu hiệu sớm của sự gia tăng sừng hóa nang lông và hình thành nhân mụn trứng cá. Bã nhờn cũng cung cấp nguồn dinh dưỡng để C. acnes phát triển, là một thành viên của quần thể vi khuẩn bình thường trên da. Da bị mụn có sự thay đổi trong quần thể vi khuẩn C acnes. Có 6 loại C acnes và một vài trong số chúng tạo ra nhiều cytokines viêm hơn so với các loại khác và được xác định là có liên quan đến mụn trứng cá. Một vài loại C acnes cũng có thể tạo thành màng sinh học (biofilms) giúp bảo vệ chúng khỏi tác động của hệ thống miễn dịch và một vài loại kháng sinh. C acnes kích hoạt hệ thống miễn dịch bẩm sinh trên da cũng như tác động trực tiếp đến sự biệt hóa của các tế bào keratinocyte và kích thích tuyến bã nhờn. Và tất nhiên là C acnes không chỉ tồn tại một mình. Toàn bộ hệ khuẩn chí trên da và các đơn vị nang lông- tuyến bã đóng vai trò quan trọng trong bệnh sinh và điều trị mụn trứng cá. Có lẽ mục tiêu của chúng ta trong điều trị mụn trứng cá không phải là tiêu diệt C acnes mà là cân bằng các chủng loại vi khuẩn C acnes và duy trì ổn định sự đa dạng của hệ khuẩn chí trên da và trong các đơn vị nang lông- tuyến bã. Khi chúng ta tiếp tục làm sáng tỏ cơ chế bệnh sinh của mụn trứng cá, chúng ta sẽ tìm thấy được những đích ngắm mới trong điều trị. 

    Những tiến bộ gần đây trong điều trị vảy nến đã thôi thúc chúng ta cân nhắc đưa mục tiêu điều trị khỏi bệnh đối với bệnh nhân mụn. Trong thời gian dài, chúng ta hướng đến thay đổi kỳ vọng điều trị của bệnh nhân mụn trứng cá ở mức độ phù hợp, chúng ta đưa ra kì vọng điều trị thấp cho bệnh nhân. Tuy nhiên bệnh nhân của chúng ta, họ không chỉ muốn tình trạng mụn tốt hơn và họ muốn khỏi hẳn. Chúng ta cũng nên đặt mục tiêu điều trị khỏi đối với mụn trứng cá. Để đạt được mục tiêu này đòi hỏi chúng ta phải phối hợp các loại thuốc đánh trúng sinh bệnh học của bệnh. Hiện nay chúng ta cũng có loại thuốc gần như có thể chữa lành mụn trứng cá đó là isotretinoin và chúng ta cũng nên sử dụng isotretinoin sớm hơn và thường xuyên hơn trong điều trị mụn. Không bàn cãi khi nói rằng isotretinoin là thuốc điều trị hiệu quả nhất hiện nay đối với mụn trúng cá và là thuốc duy nhất có khả năng điều trị khỏi bệnh này. Tuy nhiên chúng ta hạn chế để bệnh nhân tiếp cận với isotretinoin vì những nguy cơ có thể có của nó. Isotretinoin có thể gây dị tật cho thai, một biến chứng đáng sợ. Ngoài biến chứng đó thì còn có gì khiến chúng ta sợ hãi nữa không?. Trong thập kỉ vừa qua, chúng ta đã thấy nhiều nghiên cứu cho thấy không hề có sự liên quan giữa isotretinoin và bệnh lí viêm ruột. Trên thực tế, điều này với sự ủng hộ của American Medical Association, the American Academy of Dermatology, the American Acne and Rosacea Society, the Dermatological Society of New Jersey, và Medical Society of New Jersey đã được chấp thuận bởi tòa án tối tao bang New Jersey với tuyên bố rằng các tài liệu y khoa không cho thấy có sự liên hệ có ý nghĩa thống kê giữa isotretinoin và bệnh viêm đường ruột. Chúng ta cũng đã có một phân tích tổng hợp lớn về nguy cơ trầm cảm khi sử dụng isotretinoin, và trên thực tế điều trị isotretinoin giúp cải thiện tình trạng trầm cảo của bệnh nhân bị mụn (do mụn được cải thiện tốt ). Những đồng thuận gần đây cho thấy không cần thiết phải trì hoãn peel hóa chất và laser không xâm lấn đối với bệnh nhân đang điều trị isotretinoin dạng uống. Vậy thì chúng ta còn sợ điều gì nữa nào?

    Gửi tới các bác sĩ đồng nghiệp của tôi, những người đang điều trị mụn mỗi ngày! Khi cần thiết, nên điều trị mạnh tay. Hãy đấu tranh để sử dụng những loại thuốc và phương pháp điều trị mà bạn biết rằng có thể giúp bệnh nhân điều trị thành công. Bạn đang cảm thấy thế nào với mụn trứng cá trên mặt mình. Bệnh nhân của bạn cũng có cùng cảm giác như vậy đó.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Harper, J. C. (2019). Acne vulgaris: What’s new in our 40th year. Journal of the American Academy of Dermatology. doi:10.1016/j.jaad.2019.01.092

https://sci-hub.do/10.1016/j.jaad.2019.01.092