MINOXIDIL TRONG ĐIỀU TRỊ RỤNG TÓC

 MINOXIDIL TRONG ĐIỀU TRỊ RỤNG TÓC

BS PHẠM TĂNG TÙNG

SG-18-5-22

1. LỊCH SỬ PHÁT HIỆN MINOXIDIL

Trước đây minoxidil dạng uống được sử dụng để điều trị những trường hợp tăng huyết áp đề kháng. Người ta nhận thấy tóc bắt đầu mọc ở những trường hợp bị hói khi điều trị bằng minoxidil dạng uống. Từ đó, minoxidil dạng bôi được nghiên cứu và bào chế trong điều trị mọc tóc.

2. CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA MINOXIDIL

- Minoxidil làm mở các kênh K+ ở các tế bào cơ trơn của động mạch ngoại biên, làm giãn các tiểu động mạch vùng da đầu, từ đó làm tăng lưu thông tuần hoàn cung cấp máu cho nang tóc.

- Minoxidil có khả năng giảm viêm thông qua ức chế hai loại cytokin viêm là IL-1alpha và prostagladin -->  giúp cải thiện tình trạng rụng tóc do viêm quanh nang lông.

- Minoxidil kích thích con đường tín hiệu wnt/b-catenin signaling thông qua khả năng làm tăng bài tiết VEGF. Đồng thời, kích thích VEGF cũng giúp kéo dài thời gian pha anagen của nang tóc ở bệnh nhân rụng tóc androgen.

- Minoxidil có thể có hoạt tính kháng androgen thông qua ức chế sự biểu hiện của gen quy định enzyme 5 alpha-reductase.

 3. NỒNG ĐỘ VÀ DẠNG BÀO CHẾ CỦA MINOXIDIL DẠNG BÔI

- Hiện nay minoxidil được bào chế dạng dung dịch 2%, 5% và dạng foam 5%. 

- Ưu điểm của minoxidil dạng foam: Minoxidil dạng foam xâm nhập tốt hơn, ít lan ra vùng mạch máu xung quanh, khô nhanh hơn và đặc biệt là ít bị kích ứng hơn. Minoxidil dạng dung dịch thường chứa polyethylen glycol (PEG) (để làm tăng độ hòa tan của minoxidil), chất này làm tăng khả năng kích ứng của dung dịch minoxidil.

- Minoxidil dạng dung dịch không có hiệu quả cao hơn khi gia tăng nồng độ. Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng đã chứng minh rằng dung dịch minoxidil 10% có tác dụng kém hơn so với minoxidil 5%, trong khi đó mức độ kích ứng lại cao hơn.

4. ỨNG DỤNG CỦA MINOXIDIL TRONG ĐIỀU TRỊ CÁC VẤN ĐỀ RỤNG TÓC

 Minoxidil được FDA chấp thuận trong điều trị rụng tóc androgen (Androgenetic alopecia), và được sử dụng  off-label trong điều trị các vấn đề rụng tóc khác như rụng tóc từng mảng (Alopecia areate), rụng tóc có sẹo, rụng tóc lan tỏa mạn tính (Chronic telogen effluvium)...

a. Rụng tóc androgen (Androgenetic alopecia)

- Rụng tóc androgen (hói kiểu nam và kiểu nữ) là tình trạng rụng tóc không sẹo có tính chất gia đình, liên quan đến quá trình chuyển hóa từ testosteron thành DTH bởi enzyme 5 alpha-reductase.

- Một phân tích tổng hợp cho thấy minoxidil dung dịch ( MS-minoxidil solution) 2% làm tăng mật độ nang tóc thêm 8,11 sợi/cm2 và MS 5% 14.9 sợi/cm2 so với nhóm chứng. Trong khi đó MS làm tăng mật độ nang tóc thêm 12,41 sợi/cm2 ở những bệnh nhân hói kiểu nữ.

- Khuyến cáo hiện nay trong sử dụng minoxidil với AGA ở nam giới là MS (minoxidil solution) 5%, hoặc MF (minoxidil foam) 5% dùng 2l/ngày.

- Với AGA ở nữ, khuyến cáo sử dụng MS 2% dùng 2l/ngày hoặc MF 5% dùng 1l/ngày

b. Rụng tóc từng mảng (Alopecia areata)

- Rụng tóc từng mảng là bệnh lý rụng tóc không sẹo tự miễn. Kiểu rụng tóc này có 3 mức độ, rụng từng mảng tóc (Alopecia areata), rụng tóc toàn bộ đầu (total alopecia) hoặc rụng tóc toàn thể ( rụng toàn bộ tóc ở đầu, lông mi, lông mày). Minoxidil được sử dụng off-label trong trường hợp này.

- Kết quả của 2 thử nghiệm lâm sàng cho thấy MS 3% giúp làm tăng mọc tóc ở bệnh nhân rụng tóc từng mảng mức độ nhẹ và trung bình.

- Minoxidil nồng độ cao được ưu tiên trong điều trị rụng tóc từng mảng. Một nghiên cứu cho thấy trong trường hợp rụng tóc từng mảng nặng (>75%), MS 5% giúp tái mọc 81% nang tóc trong khi MS 1% chỉ giúp tái mọc 38% nang tóc.

- Minoxidil không được khuyến cáo như liệu pháp điều trị đơn độc mà là liệu pháp hỗ trợ trong điều trị rụng tóc từng mảng. Nghiên cứu của Olsen cho thấy sử dụng MS 2% sau khi đã điều trị bằng corticoid hệ thống (6 tuần) trước đó làm tăng hiệu quả điều trị rụng tóc từng mảng.

 c. Rụng tóc lan tỏa mạn tính (chronic telogen effluvium)

- Rụng tóc lan tỏa mạn tính là tình trạng rụng tóc không sẹo kéo dài trên 6 tháng sau khi trải qua một đợt stress về tâm lý hoặc sinh học như bị bệnh nặng, mang thai, phẫu thuật, mắc covid.

- Minoxidil dạng bôi có thể được sử dụng để hỗ trợ trong trường hợp rụng tóc lan tỏa mạn tính. Không khuyến cáo sử dụng minoxidil dạng bôi đối với rụng tóc lan tỏa cấp tính (<6 tháng) vì có thể làm nặng thêm tình trạng rụng tóc.

- Minoxidil dạng bôi có thể kết hợp với peptide trong điều trị rụng tóc lan tỏa mạn tính để làm tăng hiệu quả điều trị. Minoxidil uống liều thấp có thể là lựa chọn tốt hơn hiện nay trong điều trị rụng tóc lan tỏa mạn tính. 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Suchonwanit, Poonkiat et al. “Minoxidil and its use in hair disorders: a review.” Drug design, development and therapy vol. 13 2777-2786. 9 Aug. 2019, doi:10.2147/DDDT.S214907

2. Gupta AK, Talukder M, Venkataraman M, Bamimore MA. Minoxidil: a comprehensive review. J Dermatolog Treat. 2021 Jul 20:1-11. doi: 10.1080/09546634.2021.1945527. Epub ahead of print. PMID: 34159872.